Đối với một bác sĩ phẫu thuật tạo hình mũi mới vào nghề, thuật ngữ được sử dụng để mô tả các hướng giải phẫu của mũi có thể rất khó hiểu.
Sự nhầm lẫn này xuất phát từ thực tế là mũi nằm ở một vị trí nhô ra khác với vị trí lên xuống chuẩn và hướng của đầu (mặt), và các bác sĩ phẫu thuật sử dụng thuật ngữ khác nhau cho hướng và vị trí của mũi
Sinh lý mũi trong phẫu thuật tạo hình mũi
Chức năng sinh lý của mũi
Mũi liên quan đến cấu trúc tĩnh. Tuy nhiên, hình dạng bên ngoài có hình thì có tính di động và có một chức năng rất phức tạp. Tạo hình mũi có thể ảnh hưởng đến một số chức năng này theo các cách khác nhau và những bệnh nhân muốn phẫu thuật tạo hình mũi thẩm mỹ cũng thường muốn điều trị các vấn đề về chức năng. Do đó, các bác sĩ phẫu thuật tạo hình mũi phải tìm hiểu kỹ các chức năng của mũi.
Hô hấp
Mũi là một con đường hít thở tự nhiên. Nó dường như là con đường duy nhất để đưa không khí ẩm ẩm vào phổi. Nó có chức năng như một cơ chế điều hòa không khí khi hít vào, nghĩa là làm ẩm và làm ẩm không khí đi vào phổi. Khi hít không khí vào phổi thì nó được làm nóng gần như nhiệt độ cơ thể trong khi. Chức năng điều hòa không khí xảy ra trong vùng lân cận niêm mạc của xương xoăn dưới. Khi không khí vào đến phổi, không khí đã bão hòa với độ ẩm 90% -> 93% ở nhiệt độ 31->37 °C. Trong suốt 24 giờ, trong quá trình làm ẩm mũi thì mất khoảng 1L nước.
Khi mũi bị tắc nghẽn có thể buộc người ta phải thở bằng miệng với độ ẩm và nhiệt độ không đủ của không khí khi đến phổi. Nếu không khí không được lọc kỹ thì sẽ làm làm tăng nguy cơ viêm họng, viêm thanh quản và viêm phế quản.
Trước khi giải thích về động lực học của dòng chảy qua mũi cần phải hiểu dòng chảy tầng và dòng chảy hỗn loạn.
Dòng chảy tầng là dòng chảy của chất lỏng (không khí hoặc chất lỏng) đi qua một ống. Trong trường hợp đó, vận tốc dòng chảy thay đổi từ 0 tại lúc vào cho đến tối đa dọc theo đường đi của mạch máu. Chất lỏng di chuyển trong các lớp với tốc độ cao hơn. Chất lỏng gần thành ống gần như đứng yên, trong khi không khí ở giữa lòng ống thì chảy nhanh hơn.
Ngược lại, dòng chảy hỗn loạn là một loại dòng chất lỏng trong đó chất lỏng trải qua thay đổi không đều theo cả hướng và cường độ.
Theo định nghĩa trên, luồng khí đi qua mũi không thể thực sự là dòng chảy tầng, bởi vì luồng khí không đi theo đường thẳng qua đường thở mũi và đường thở không có bề mặt hình ổng nhẵn có cấu trúc lồi và lõm không đều. Luồng khí hô hấp có đường cong parabol qua đường mũi. Trong tổng số lượng khí qua mũi thì khoảng 32 luồng không khí đi qua ngách giữa, với 35% đi qua ngách dưới và 15% đi qua vùng khứu giác.
Với tốc độ dòng chảy thấp (nghĩa là bình thường chậm với áp suất thấp), thì luồng không khí xấp xỉ dòng chảy tầng. Dòng chảy trở nên hỗn loạn hơn ở tốc độ dòng thở cao hơn (nghĩa là nhanh với áp suất cao). Dòng khí hỗn loạn cũng tồn tại khi dòng chảy tầng bị thay đổi. Trong thời gian thở ra, luồng không khí trở nên hỗn loạn hoàn toàn.
Trong hít vào và thở ra, hít vào chậm tạo ra dòng chảy tầng và chuyển sang dòng chảy hỗn loạn một chút với tốc độ dòng chảy tăng lên, và trở thành dòng chảy hỗn loạn duy nhất khi thở ra. Thời điểm chuyển đổi giữa dòng chảy hỗn loạn và tầng rất quan trọng vì nó tạo ra tình huống tối ưu nhất để điều hòa không khí.
Nếu có dòng chảy hỗn loạn loạn quá nhiều trong mũi, nó có thể làm tăng sức cản đường thở và có thể gây nghẹt mũi mặc dù không có bất kỳ tắc nghẽn về mặt giải phẫu.
Theo nguyên lý Bernoulli, tốc độ của dòng chảy tăng tại vùng có bề ngang hẹp, trong khi áp suất giảm, ở những vùng nông, tốc độ tăng khi được tăng lên ở van mũi trong hoặc van thấp hơn so với áp lực bên ngoài, dẫn đến sụp van. Hiệu ứng này trở nên nặng hơn khi hít vào bắt buộc.
Bệnh nhân bị viêm mũi teo và bệnh nhân có tiền sử cắt bỏ xương xoăn quá nhiều thường phàn nàn về tắc nghẽn mũi mặc dù diện tích mặt cắt ngang rộng hơn (hội chứng mũi rỗng). Điều này xuất phát từ việc mất cảm giác đối với luồng không khí do mất cơ chế làm mát của niêm mạc và thần kinh, cũng như cảm giác khô và hình thành cứt mũi.
Hướng của luồng khí có thể thay đổi theo góc mũi. Nếu góc hẹp hơn bình thường luồng không khí sẽ có định hướng về phía đầu hơn. Ngược lại, một góc rộng hơn sẽ hướng luồng khí về phía vòm mũi-họng hơn. Những luồng khí bất thường có thể dẫn đến sự tích tụ của chất nhầy ở các vùng cụ thể của khoang mũi, sau đó có thể dẫn đến mùi hôi hoặc nhiễm trùng.
Cơ quan nhận biết dị vật
Mũi là một cơ quan quan trọng để lọc các hạt bụi từ không khí khi hít vào và phục vụ cho việc bảo vệ miễn dịch tuyến đầu thông qua lớp màng nhầy bao phủ khoang mũi có chứa immunoglobulin A (IgA).
Các hạt bụi lớn trong không khí khi hít vào bị lông mũi giữ lại. Bất kỳ những hạt bụi nào không bị giữ lại bởi các rung động sau đó bị giữ lại bởi lớp màng nhầy của thành mũi. Các lông mao, chúng do sự di chuyển liên tục, di chuyển niêm mạc vướng vào các hạt bụi về phía hầu họng; do đó, các hạt bụi khi hít vào có thể bị nuốt hoặc thoát ra khỏi hệ hô hấp.
Ngoài nhận biết dị vật bằng cơ học, khoang mũi còn thực hiện các chức năng miễn dịch bằng đại thực bào, bạch cầu hạt và tế bào mast.
Thông gió và dẫn lưu của xoang
Các xoang cạnh mũi là một nhóm gồm bốn khoảng không chứa đầy không khí bao quanh khoang mũi. Đó là xoang trán, xoang hàm trên, xoang bướm và xoang sàng. Ba ngách của mũi trong là những cấu trúc quan trọng giúp dẫn lưu các xoang này. Thông thường, các xoang được thông khí tốt thông qua các ngách mũi. Thông qua sự di chuyển của các lông mao dọc theo niêm mạc mũi, chất nhầy do xoang tiết ra qua các ngách mũi tương ứng. Các yếu tố làm gián đoạn dẫn lưu này sẽ dẫn đến ứ đọng dịch tiết từ xoang và điều này có thể dẫn đến kết quả cuối cùng là viêm xoang Nguyên nhân của các vấn đề thoát dịch ở xoang bao gồm: lệch vách ngăn, phì đại xương xoăn, polyp mũi, khối u, viêm mũi dị ứng và bít tắc trong mũi.
Khứu giác
Khứu giác là một trong những chức năng quan trọng của mũi và rất quan sống. Dây thần kinh khứu giác (dây thần kinh sọ 1) là dây thần kinh chính cho khứu giác, trong khi dây thần kinh phế vị và dây thần kinh lưỡi hầu cũng tham gia một phần. Biểu mô khứu giác có mặt ở phần trên của vách ngăn mũi, bờ ngoài trên thành bên mũi, xương xoăn trên và phần trên của xương xoăn giữa. Biểu mô chứa khoảng 6 -> 10 triệu tế bào thần kinh khứu giác, là các tế bào cảm giác lưỡng cực. Tín hiệu được truyền từ thụ thể của các tế bào này chạy dọc theo dây kinh khứu giác thông qua lỗ khứu giác và vào bó khứu giác. Khi không khí được hít vào, khoảng 10 – 20% dòng chảy đến các tế bào thần kinh khứu giác trong rãnh khứu giác.
Một số cơ chế có thể gây ra giảm khứu giác sau phẫu thuật tạo hình mũi. Khi hít không khí vào có thể ngăn chặn xâm nhập vào khe hở khứu giác bởi một khớp thần kinh giữa vách ngăn và xương xoăn giữa hoặc thiểu oxy ở rãnh khứu giác do biến dạng của các xương xoăn (thủng, teo). Cắt bỏ xương có thể gây ra chứng ứ đọng hoặc mất khứu giác do vô tình làm tổn thương biểu mô khứu giác hoặc lỗ khứu giác.
Mũi cản trở luồng không khí trong phẫu thuật tạo hình mũi
Sức cản đường thở là sức cản tạo ra bởi đường hô hấp đối với luồng khí trong khi hít vào và thở ra. Nó là một trong những tính năng cơ bản cơ học của hệ hô hấp và đóng một vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn sự sụp đổ hoàn toàn thể thảm của phổi trong quá trình thở ra. Trong khi mũi đại diện cho một phần nhỏ của đường thở, nó chịu trách nhiệm cho 50 ->60% kháng trỏ của đường thở. Ba cấu trúc có liên quan trọng việc tạo ra sức kháng trở này là: van mũi ngoài (tiền đình mũi), van mũi trong và xương xoăn. Trong số này, van mũi trong tạo ra sức cản đường thở nhiều nhất và đại diện cho đoạn hẹp nhất của đường thở và do đó là một vùng hạn chế dòng khí lưu thông chính
Cộng hưởng giọng nói
Mũi là một yếu tố quan trọng để xác định các đặc điểm của giọng nói. Ngoài dây thanh âm, giọng nói cũng được tạo ra bởi sự cộng hưởng từ không khí truyền qua hầu họng, miệng và mũi. Đó là một giả định hợp lý rằng phẫu thuật tạo hình mũi sẽ làm thay đổi chất lượng cộng hưởng của giọng nói ở các ca sướng và ca sĩ, nhưng chưa có nghiên cứu trực tiếp nào xem xét vấn đề tiềm năng này.
Phản xạ mũi
Mũi tham gia vào các phản xạ khác nhau có chức năng tập thể là bảo vệ đường hô hấp dưới khỏi bị dị vật xâm phạm. Trong số này, đại diện nhất là phản xạ mũi, gây ra hắt hơi.
Chu kỳ sinh lý mũi
Chu kỳ mũi là tắc nghẽn một phần chưa được chú ý giữa xung huyết và giảm xung huyết của các khoang mũi. Đó là một tắc nghẽn sinh lý (mở rộng) của các xương xoăn dưới bắt đầu từ bên này sang bên kia, do kích hoạt có chọn lọc một nửa của hệ thống thần kinh tự động.
Chức năng của chu kỳ mũi vẫn chưa biết đến nhiều. Đã có một số vấn đề chưa rõ cho chu kỳ mũi này. Được biết, lông mao của bên bị tắc nghẽn làm mất khả năng vận động của chúng, đảm bảo rằng một bên mũi luôn ẩm, để tạo điều kiện cho độ ẩm. Một số hóa chất mùi liên kết với các thụ thể khứu giác một cách dễ dàng ngay cả trong điều kiện luồng thông khí cao, trong khi các mùi khác cần nhiều thời gian tiếp xúc hơn, trong điều kiện luồng thông khí thấp, để liên kết với các thụ thể. Với luồng thông khí cao ở một bên và luồng không khí thấp ở phía bên còn lại, trung tâm khứu giác có thể phát hiện ra một loạt các chất có mùi. Vì những lý do này, chu trình mũi là để kiểm soát độ ẩm và cải thiện chức năng khứu giác.
Chu kỳ mũi có mặt ở khoảng 80% toàn bộ dân số và có chu kỳ giữa 4 và 12 giờ. Sự tắc nghẽn xen kẽ này không gây khó chịu cho từng cá nhân, những người thậm chí có thể không nhận biết được hiện tượng này. Tuy nhiên, bệnh nhân bị lệch vách ngăn hoặc phì đại xương xoăn thường xuyên bị tắc nghẽn mũi xen kẽ giữa các hốc mũi trái và phải.
Tham khảo sách y học
Liên hệ tư vấn phẫu thuật thẩm mỹ tạo hình
* Số điện thoại: 0911413443/ 0967588668
* Facebook bác sĩ: Hồ Cao Vũ
* Xem video thực tế tại: ĐÂY
* Hình ảnh thực tế ca phẫu thuật tại: https://tuvanthammytaohinh.vn/hinh-anh/
Bác sĩ Hồ Cao Vũ đã có hơn 20 năm chuyên bệnh lí lành tính và ung thư vú tại bệnh viện Chợ Rẫy, hơn 10 năm trong lĩnh vực thẩm mỹ và tạo hình sử dụng bằng dao Harmonic, dao Ligasure. Bs Vũ còn chuyên sửa các ca ngực hư, ngực lệch, ngực lộ túi, vỡ túi, bao xơ cấp độ 1 đến 4, tháo túi ngực… đã trải qua khóa đào tạo trực tiếp tại MD Aderson Cancer Center Hospital, Houston, Texas, USA tại Khoa phẫu thuật tạo hình Giáo sư David Chang là người hướng dẫn trực tiếp. Theo thông tin từ chính hãng Johnson & Johnson: “ThS. Bs. Hồ Cao Vũ là người đầu tiên và duy nhất tại Việt Nam hiện nay sử dụng Harmonic Scalpel trong phẫu thuật nâng ngực.
